Umowy cywilne z prawnego punktu widzenia

Wszelkiego rodzaju umowy cywilno-prawne zawieramy praktycznie przez większy okres naszego życia. Mają one szczególne znaczenia podczas starania się o zatrudnienie zawodowe. Oprócz umów zawieranych na podstawie stosunku pracy, strony mogą również korzystać z innych modeli zatrudnienia opartych o normy Kodeksu cywilnego.

Co to jest umowa?

Zgodnie z polskim prawem cywilnym, umowa to porozumienie dwóch lub więcej stron, która ustala wzajemne prawa lub obowiązki. Umowy to zazwyczaj co najmniej dwustronne czynności prawne. Oprócz umów cywilno-prawnych, w polskim prawie istnieją również umowy administracyjne oraz umowy międzynarodowe.

Umowy regulowane przez kodeks cywilny

W polskim prawie cywilnym różnego rodzaju umowy normuje podgałąź prawa cywilnego nazwana prawem zobowiązań. Mówi o tym m.in. monografia „Prawo cywilne. Zarys części ogólnej”, a w szczególności księga trzecia kodeksu cywilnego. Są w niej zawarte przepisy regulujące zarówno wszystkie kwestie wspólne dla umów (m.in. zawarcie umowy, jej ważność, wykonywanie, itd.), jak i przepisy normujące konkretne rodzaje umów. Nie tylko prawo zobowiązań reguluje zawieranie umów. Zajmują się tym również inne podgałęzie prawa cywilnego, jak np. prawo rzeczowe (m.in. umowa o zniesienie współwłasności) oraz prawo spadkowe (m.in. umowa o podział spadku).

Rodzaje umów w polskim prawie cywilnym

W 1990 roku wprowadzono w polskim prawie zasadę swobody umów. Mówi o tym art. 353 Kodeksu cywilnego – „strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego”. W polskim prawie dopuszczalne są umowy jednostronnie zobowiązujące (np. umowa darowizny), gdzie tylko jedna strona jest zobowiązana, natomiast druga jest uprawniona oraz umowy dwustronnie zobowiązujące (np. umowa pożyczki), w których obie strony są jednocześnie zobowiązane i uprawnione do wykonania odpowiednich czynności. Do umów dwustronnie zobowiązujących można zaliczyć również tzw. umowy wzajemne (np. umowa sprzedaży), gdzie świadczenie jednej z osób powinno odpowiadać świadczeniu drugiej osoby.

Nazwane i nienazwane

W polskim prawie cywilnym można zetknąć się także z umowami nazwanymi oraz nienazwanymi. Umowy nazwane reguluje Kodeks cywilny lub inne ustawy. Są to m.in. umowy dotyczące sprzedaży, pożyczek czy też przewozów. Umowy nienazwane są konstruowane na zasadzie swobody umów. Zalicza się do nich np. franczyzę, factoring czy tez sponsoring. Polskie prawo przewiduje dwie możliwości rozwiązania zawartej umowy. Pierwsza z nich to wypowiedzenie umowy, które następuje po upływie okresu wypowiedzenia zawartego w treści umowy. Druga możliwość to zawarcie umowy rozwiązującej, gdzie rozwiązanie pojawia się w chwili zawarcia umowy rozwiązującej lub w terminie uzgodnionym przez strony.