Prawo cywilne w pigułce
Większość osób zna podstawowe zasady postępowania cywilnego, jego rodzaje oraz tryby. Jednak dla tych, którzy nigdy nie mieli do czynienia z prawem cywilnym, poniższy tekst z pewnością będzie stanowił doskonałe wprowadzenie do dalszego pogłębiania tematu. Prawu cywilnemu podlegają postępowania procesowe i nieprocesowe.
Prawo cywilne i jego rodzaje
Postępowanie cywilne dotyczy postępowania sądowego w sprawach z zakresu prawa:
- cywilnego, np. sprawy dotyczące umów lub odszkodowań;
- rodzinnego, np. sprawy małżeńskie lub pomiędzy rodzicami a dziećmi;
- opiekuńczego, np. kwestie kurateli oraz opieki;
- prawa pracy,
- ubezpieczeń społecznych,
- oraz innych kategorii spraw, do których z mocy ustawy stosuje się regulacje dotyczące postępowania.
Należy wiedzieć, iż postępowanie procesowe jest podstawowym modelem postępowania cywilnego i co do zasady każda sprawa cywilna podlega rozpoznaniu w procesie. Wyjątkiem są te sprawy, które przepisy szczególne kierują bezpośrednio do rozpoznania w postępowaniu nieprocesowym.
Tryby postępowania
Prawo cywilne mówi o tym, że postępowanie cywilne może odbywać się w różnych trybach:
- w trybie procesowym,
- w trybie nieprocesowym.
W trybie procesowym rozpoznawane są sprawy dotyczące wykonania umów, o odszkodowanie, o rozwód, o unieważnienie małżeństwa, o ustalenie ojcostwa, o ochronę prawa własności oraz innych praw rzeczowych. Ponadto postępowanie cywilne rozpatruje również sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych czy prawa pracy. Do szczególnych rodzajów tego postępowania należą:
- postępowanie uproszczone,
- postępowanie nakazowe,
- postępowanie upominawcze.
Natomiast postępowanie nieprocesowe rozpatruje sprawy o uznanie za zmarłego, ubezwłasnowolnienie, dotyczące władzy rodzicielskiej, o przysposobienie, z zakresu kurateli oraz opieki, a także o stwierdzenie zasiedzenia. Ponadto prawo cywilne w przypadku postępowania nieprocesowego może również rozpoznawać sprawy o zniesienie współwłasności, o ustanowienie drogi koniecznej lub o stwierdzenie nabycia czy podziału spadku.
Bardzo ważnym postępowaniem nieprocesowym jest postępowanie wieczystoksięgowe.
Kto może występować w poszczególnych postępowaniach?
W postępowaniu procesowym można wziąć udział jako:
- powód – jest to osoba, która inicjuje całe postępowanie składając pozew,
- pozwany – czyli osoba, przeciwko której skierowany jest pozew.
W przypadku postępowania nieprocesowego nazewnictwo jest nieco inne i przedstawia się następująco:
- wnioskodawca – osoba, która inicjuje całe postępowanie poprzez złożenie wniosku;
- uczestnik – osoba, której praw dotyczy wynik postępowania.
Dodatkowo w obu wymienionych powyżej postępowaniach można również uczestniczyć w roli świadka.