Większość osób zna podstawowe zasady postępowania cywilnego, jego rodzaje oraz tryby. Jednak dla tych, którzy nigdy nie mieli do czynienia z prawem cywilnym, poniższy tekst z pewnością będzie stanowił doskonałe wprowadzenie do dalszego pogłębiania tematu. Prawu cywilnemu podlegają postępowania procesowe i nieprocesowe.

Prawo cywilne i jego rodzaje

Postępowanie cywilne dotyczy postępowania sądowego w sprawach z zakresu prawa:
– cywilnego, np. sprawy dotyczące umów lub odszkodowań;
– rodzinnego, np. sprawy małżeńskie lub pomiędzy rodzicami a dziećmi;
– opiekuńczego, np. kwestie kurateli oraz opieki;
– prawa pracy,
– ubezpieczeń społecznych,
– oraz innych kategorii spraw, do których z mocy ustawy stosuje się regulacje dotyczące postępowania.

Należy wiedzieć, iż postępowanie procesowe jest podstawowym modelem postępowania cywilnego i co do zasady każda sprawa cywilna podlega rozpoznaniu w procesie. Wyjątkiem są te sprawy, które przepisy szczególne kierują bezpośrednio do rozpoznania w postępowaniu nieprocesowym.

Tryby postępowania

Prawo cywilne mówi o tym, że postępowanie cywilne może odbywać się w różnych trybach:
– w trybie procesowym,
– w trybie nieprocesowym.

W trybie procesowym rozpoznawane są sprawy dotyczące wykonania umów, o odszkodowanie, o rozwód, o unieważnienie małżeństwa, o ustalenie ojcostwa, o ochronę prawa własności oraz innych praw rzeczowych. Ponadto postępowanie cywilne rozpatruje również sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych czy prawa pracy. Do szczególnych rodzajów tego postępowania należą:
– postępowanie uproszczone,
– postępowanie nakazowe,
– postępowanie upominawcze.

Natomiast postępowanie nieprocesowe rozpatruje sprawy o uznanie za zmarłego, ubezwłasnowolnienie, dotyczące władzy rodzicielskiej, o przysposobienie, z zakresu kurateli oraz opieki, a także o stwierdzenie zasiedzenia. Ponadto prawo cywilne w przypadku postępowania nieprocesowego może również rozpoznawać sprawy o zniesienie współwłasności, o ustanowienie drogi koniecznej lub o stwierdzenie nabycia czy podziału spadku.
Bardzo ważnym postępowaniem nieprocesowym jest postępowanie wieczystoksięgowe.

Kto może występować w poszczególnych postępowaniach?

W postępowaniu procesowym można wziąć udział jako:
– powód – jest to osoba, która inicjuje całe postępowanie składając pozew,
– pozwany – czyli osoba, przeciwko której skierowany jest pozew.
W przypadku postępowania nieprocesowego nazewnictwo jest nieco inne i przedstawia się następująco:
– wnioskodawca – osoba, która inicjuje całe postępowanie poprzez złożenie wniosku;
– uczestnik – osoba, której praw dotyczy wynik postępowania.
Dodatkowo w obu wymienionych powyżej postępowaniach można również uczestniczyć w roli świadka.